تاج محل

تاج محل یکی از زیباترین و شگفت‌انگیزترین بناهای تاریخی و یاد بود در کشور هندوستان بوده که در سال‌های قبل توسط شاه جهان به منظور زنده نگه داشتن یاد و خاطره ملکه ساخته شده است. گفته می‌شود ساخت این بنا توسط چند معمار خاذق و ماهر صورت گرفته و شگفتی‌های بسیار زیادی در خصوص معماری تاج محل وجود دارد. از آن جایی که شاه جهان برای همسر خود ارزش و توجه بسیار زیادی قائل بوده نهایت تلاش خود را به کار گرفته تا این بنا را به بهترین شکل ممکن بسازد. داستان‌ها و حکایت‌های بسیاری در خصوص ساخت این بنا وجود دارد که شنیدنشان بسیار جالب خواهد بود.

تاج محل کجاست؟

یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین بناها در کشور هندوستان، تاج محل بوده که به زبان اردو آن را تاج محال می‌نامند. این محل جالب و شگفت انگیز جزو عجایب هفتگانه جدید دنیا به شمار می‌رود و اغلب افراد آن را نمادی برای کشور هندوستان می‌دانند. این عمارت جالب با ترکیبی از معماری‌های گورکانی، اسلامی و ایرانی ساخته شده و یکی از چشم نوازترین و زیباترین عمارت‌های مرمرین جهان به حساب می‌آید.

 تاج محل به دستور شاه جهان در سال‌های ۱۶۳۲ تا ۱۶۴۷ میلادی ساخته شده و جالب است بدانید آرامگاه خود شاه جهان که پنجمین امپراطور گورکانی هند به حساب می‌آمده و همسر ایرانی‌اش که ارجمند بانو بیگم نام داشته و به ممتاز محل مشهور بوده در تاج محل قرار دارد. مقبره تاج محل در مرکز باغ وسیعی در کرانه جنوبی رودخانه یامونا قرار گرفته است. در واقع این بنای زیبا و جالب توجه در یکی از ایالت‌های شمالی هندوستان که اوتارپرادش نام دارد و در نزدیکی شهر آگره یا آگرا واقع شده است‌. هر ساله گردشگران بسیار زیادی به کشور هند سفر می‌کنند و محال است در سفر خود بازدید از این بنای زیبا تاریخی و منحصر به فرد را از دست دهند.

 آدرس تاج محل: هند، شهر آگرا، تاج محل

داستان ساخت تاج محل چیست؟

بسیاری از افراد داستان تاج محل را داستانی عاشقانه می‌دانند که در این داستان عشقی بسیار عمیق و افسانه‌ای وجود داشت که عاشقان داستان از فراق یک دیگر بسیار رنج بردند و داستان آنها جاودانه شد. به همین سبب است که علاوه بر این که این محل دارای شکوه و عظمت بسیار زیادی در معماری چشم نواز خود است، اگر داستان عاشقانه و غمگین آن را جستجو کنید متوجه خواهید شد که این داستان جلوه بسیاری به این محل بخشیده است.

جالب است بدانید «رابیندرانات تاگور» فیلسوف، ادیب و شاعر فقید هندوستان و برنده جایزه نوبل، در وصف داستان و عشق بی همتای تاج محل گفته است: تاج محل یک قطره اشک بر رخسار ابدیت (تاریخ) است. اگر بخواهیم به صورت مختصر داستان ساخت این عمارت مجلل و باشکوه را بیان کنیم، در ابتدا باید بگوییم که که شهاب الدین محمد شاه جهان گورکانی، شاه جهان اعظم لقب داشت و فرزند جهانگیر شاه و پنجمین امپراطور سلسله گورکانیان هندوستان به حساب می‌آمد. او در ۱۵ سالگی و پیش از آن که بر تخت سلطنت بنشیند، در دومین ازدواج خود با فردی به نام ارجمند بانو که اشرف‌ زاده ایرانی به حساب می‌آمد، وصلت کرد‌.

ارجمند بانو در واقع دختر یمین الدوله آصف خان و از نوادگان شاه اسماعیل صفوی و فرزند وزیر جهانگیر خان بود. وی همچنین برادرزاده ملکه نورجهان نیز بود. ارجمند بانو از آن جهت که دارا بودن ظاهر و شخصیت برتری میان تمامی زنان، نزد شاه جهان محبوبیت بسیار زیادی داشت و شاه جهان او را ممتاز محل نامیده بود. شاه جهان علاوه بر توجه و امتیاز خاص به او اعتماد بیش از اندازه نیز داشت. پس از به سلطنت رسیدن شاه همسرش ملکه اعظم گورکانی شد و به مدت ۱۸ سال با شاه جهان زندگی عاشقانه‌ای را تجربه کردند. ثمره زندگی و ازدواج این دو ۱۴ فرزند بود که تنها ۷ تن از آن‌ها زنده ماندند و بزرگ شدند.

در روایت‌ها و داستان‌های تاریخی موارد بسیار زیادی از علاقه شاه به همسر ایرانی‌اش ذکر شده است.  شاه جهان به قدری به همسر ایرانی خود علاقه مند بوده و عاشق او بوده که نمی‌توانست جدایی اندک و کوتاه از او را تحمل کند. به طوری که در روایت‌ها ذکر شده در همه سفر‌های شاه جهان و حتی برای جنگ‌ها، همسرش او را همراهی می‌کرد.

در یکی از لشکرکشی‌ها که شاه جهان برای سرکوبی حاکم افغانی دکل به سفر رفته بود و بانوی خود را نیز به همراه داشت، در بحبوحه جنگ متوجه شد ممتاز محل که فرزند چهاردهم خود را باردار بود، دچار کسالت و بیماری شدیدی شده و احتمال بهبود و سر پا شدن وی بسیار کم است. پادشاه هر چه سریع‌تر خود را به بالین همسر عزیز خود رساند و در آن هنگام ارجمند بیگم وصیت‌های خود را بیان کرد. اولین وصیت او این بود که پادشاه پس از مرگ وی همسر دیگری اختیار نکند و دومین وصیتش نیز این بود که مقبره‌ای برای یادبود نام و خاطره او بسازند‌.

وصیت همسر ملکه گوکانی به شرح زیر بود:

شاها گفته و شنیده ما را عفو فرمایند، عن‌قریب مسافر هستم… شاها در ایام محبوسی همدرد شما ماندم. الحال که ایزد تعالی پادشاهی نصیب شما کرد و فرمانروایی جهان بخشید ما پرحسرت انتقال می‌کنیم و می‌رویم بنابر آن دو وصیت است، امید که هر دو قبول شوند.

خدیو جهان اقبال کرده استفسار کردند، بیگم صاحب فرمودند که حق تعالی شما را چهار پسر و چهار دختر داده‌ است برای نام و نشان همین کفایت می‌کند، چنان نشود که نسل دیگر از کسی پیدا شود که با هم جنگ و جدل دارند. وصیت دوم آن است که برای ما همچنان مکان تعمیر باید که بر منصه ظهور نایاب و کمال عجیب و غریب گردد.

پس از گذشت مدت کوتاهی از در گذشت ملکه، پادشاه بسیار ناراحت و مغموم بود و به سبب غم از دست دادن همسرش تمامی موهایش سفید شده بود. وی پس از اندکی تسلی تصمیم گرفت به دو وصیت همسر خود عمل کند. او در سال ۱۳۶۲ دستور ساخت بنای آرامگاه بر مزار ملکه‌اش را صادر کرد این آرامگاه تا سال ۱۳۴۷ تکمیل شد و با گذشت ۲۱ سال سر انجام در سال سایر متعلقات عمارت نیز به این آرامگاه اضافه شد.

گفته می‌شود پادشاه گورکانی نام این آرامگاه را به یاد همسرش ممتاز محل گذاشته بود اما به مرور زمان این نام به نام فارسی تاج محل تغییر یافت. همچنین نام این محل از نظر مورخان روضه ممتاز محل بود و از نظر برخی دیگر تاج محل مخفف شده عبارت ممتاز محل است.

 تا حدود ۳۵ سال پس از مرگ ممتاز محل، شاه جهان به زندگی خود ادامه داد و وی در ۸ سال آخر عمر خود به دستور پسرش در زندان حبس بود. روایت‌ها بیان می‌کنند که شاه جهان از پنجره کوچک زندان به تاج محل چشم می‌دوخت و با معشوق از دست رفته خود سخن می‌گفت. پادشاه مخلوق گورکانی در سال ۱۶۶۶ میلادی درگذشت و پیکر وی را در کنار بانویش ارجمند بانو دفن کردند. پس از فوت شاه جهان دیگر هیچ فردی در تاج محل دفن نشد و این آرامگاه به عنوان آرامگاه عشق ابدی این دو معشوق معروف شد. 

امروزه نیز تاج محل به عنوان ممتازترین و شگفت‌ انگیزترین جاذبه‌های گردشگری هندوستان به حساب می‌آید و این عمارت نه تنها یک آرامگاه و بنای تاریخی محسوب می‌شودد؛ بلکه گردشگران می‌توانند به آن به عنوان یک بنای یاد بود که مظهر عشق ابدی و وفاداری است، بنگرند. این اثر در سال ۱۹۸۳ میلادی با عنوان «جواهر هنر اسلامی در هند و یکی از شاهکارهای تحسین شده میراث جهانی» در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.

سازنده تاج محل چه کسی است؟

تاریخ نگاران دربار گورکانی نام ۳۷ معمار را به عنوان افرادی که در ساخت بناهای سلطنتی آن زمان نقش مهمی داشتند، بیان می‌کنند اما جالب است بدانید که هیچکس نام دقیق معمار اصلی تاج محل را نمی‌داند و همچنان این که معمار این عمارت زیبا و شگفت انگیز چه کسی است، همچون معمایی مجهول باقی مانده است. برخی افراد احتمال می‌دهند که معماری تاج محل نیز همچون سایر بناهای با شکوه هندوستان به دست جمعی از معماران بوده است. همچنین برخی افراد همچون میلو بیچ تاریخدان آمریکایی اعتقاد دارند از آن جایی که تاج محل خود به معماری علاقه بسیار زیادی داشت، احتمالاً برای ساخت این بنای باشکوه از نظرات و عقیده‌های او نیز الهام گرفته‌اند.

برای ساخت آرامگاه تاج محل از ترکیب معماری‌های اسلامی، گورکانی و ایرانی استفاده شده است. بنابراین نمی‌توان نقش ایرانیان را در ساخت این عمارت یادبود و شگفت انگیز انکار کرد. همچنین در خصوص نقش ایرانیان در بنای این عمارت «گیوین هامبلی» خالق کتاب «شهرهای هندوستان گورکانی» نیز بیان کرده که ریشه‌های ایرانی تاج محل، نخستین و پایدارترین برداشتی خواهد بود که یک دانش پژوه رشته معماری اسلامی با دیدن این بنای یادبود حاصل می‌کند.

تاج محل نمونه‌ای از معماری صفوی به حساب می‌آید و حد اعلای نبوغ ایرانی در هنر معماری در خاک هند را نمایان می‌کند. اگر به عنوان یک دانش پژوه یا محقق پا به تاج محل بگذارید احتمالاً متوجه معماری اسلامی و ایرانی در این محل خواهید شد. در یک برگه دست‌ نویس که از سده ۱۷ میلادی بازمانده است، نوشته شده که استاد احمد لاهوری که یک مهندس و اختر شناس ایرانی تبار بوده و در لاهور متولد شده است، سر معمار تاج محل و مجموعه‌های دیدنی لال قلعه یا قلعه سرخ دهلی به حساب می‌آمده است.

از جمله دیگر افرادی که در کنار استاد لاهوری در ساخت بنای تاج محل نقش داشتند می‌توان به برادرش «حمید لاهوری»، «اسماعیل افندی» یا «اسماعیل خان» معمار ایرانی که در دربار عثمانی کار می‌کرد و «مکرمت خان» و «عبدالکریم مامور خان» از شیراز نام برد. همچنین بر روی دیوارها و درهای مقبره تاج محل و  کتیبه‌های قرآنی خط ثلث حک شده توسط عبدالحق شیرازی ملقب به امانت‌خوان وجود دارد. امانت‌خوان در واقع خوشنویس سده ۱۱ هجری بوده که کتاب دار ایرانی و مشهور دربار گورکانی هند به حساب می‌آمد.

 عبدالحق شیرازی و برادرش متولد شهر شیراز بوده و در سال‌های ۱۶۰۸ از شیراز به کشور هند مهاجرت کردند. از آن جایی که عبدالحق شیرازی دارای استعداد خارق‌ العاده‌ای در هنر خوشنویسی بود شاه او را امانت‌خوان نامید. گردشگران می‌توانند نام این خوشنویس برتر ایرانی را به عنوان امانت خوان شیرازی که زیر یکی از خطاطی‌ها در ایوان جنوبی تاج محل حک شده است و همچنین امضای حک شده‌ او را مشاهده کنند.

چرا تاج محل جزو عجایب هفتگانه است؟

تاج محل به عنوان برجسته‌ترین آثار باستانی هند که جلوه‌گر معماری ایرانی اسلامی نیز هست در سال ۲۰۰۷ میلانی میلادی به عنوان عجایب هفت گانه معرفی شد. در این انتخاب از یک نظرسنجی استفاده کردند که برای تعیین میزان رواج و محبوبیت این عجایب بود. در این نظرسنجی، تاج محل در کنار آثار باستانی همچون «چیچن ایتزا» در مکزیک، «مجسمه مسیح» در برزیل، تماشاخانه «کولوسئوم» در ایتالیا، شهر «ماچو پیچو» در پرو، شهر باستانی «پترا» در اردن و دیوار بزرگ چین به‌ عنوان عجایب هفت‌گانه جدید برگزیده شدند.

علی رغم این که بیشتر این هفت جاذبه‌های گردشگری جهانی دارای ارزش تاریخی و شکوه معماری هستند، اما تاج محل هندوستان علاوه بر این موارد دارای رویکردی احساسی نیز است. در نظرسنجی انتخاب عجایب هفت گانه جدید، بنابر آرا به دست آمده مشخص شد که ۶۰۰ میلیون نفر در سراسر جهان به این میراث رای داده و آن را انتخاب کرده‌اند. در خصوص رای‌های بسیار زیاد تاج محل بیان می‌شود از آن جایی که انگیزه ساخت این بنای زیبا عشق حقیقی و ابدی و آخرین هدیه امپراطور به همسرش است، افراد انگیزه بیشتری برای ثبت رای خود به نفع این جاذبه داشتند. همچنین بدون وجود این عشق جاودانه و بی‌ بدیل شاید هیچ گاه این تعداد گردشگر عازم شهر هندوستان و شهر آگرا برای بازدید از این بنای تاریخی و یادبود زیبا نمی‌شدند.

به علاوه سر ادوین آرنولد، شاعر و روزنامه نگار انگلیسی در وصف این بنای یاد بود و شگفت انگیز می‌گوید:

این بنا همچون دیگر بناها فقط یک اثر معماری نیست؛ بلکه عشق غرور آمیز یک امپراتور است که در سنگ‌های زنده نمایان شده‌ است.

معماری تاج محل

تاج محل از جمله بهترین و شگفت انگیزترین معماری‌های مغول و آغازی سبک نو در معماری اسلامی گورکانی به حساب می‌آید. در ساخت این بنا از نوآوری‌ها و خلاقیت‌های بسیار زیادی استفاده شده است. از جمله این نوآوری‌ها می‌توان به استفاده از سنگ مرمر سفید به جای سنگ قرمز که در معماری گورکانی هند معروف بود، اشاره کرد. همچنین در ساخت این عمارت از سنگ‌های قیمتی گران قیمت استفاده شده و معماری آن تقارن را حفظ کرده و با استفاده از ترفندهای خطای دید جلوه‌ ویژه‌ای در آن ایجاد شده که سبب می‌شود تاج محل به مکان و عمارتی متفاوت و منحصر به فرد تبدیل شود.

پس از گذشت یک سال از درگذشت ممتاز محل یعنی در سال ۱۶۳۲، به دستور شاه جهان تعداد بسیار زیادی از طراحان، مهندسان، معماران و استادکاران از کشورهای مختلفی همچون هند، ایران و آسیای مرکزی گرد هم آمدند تا آرامگاهی زیبا و شگفت انگیز که در خور ملکه باشد را بسازند. با تلاش و به اهتمام این کارکنان تاج محل به بنای بسیار متفاوت و باشکوهی که دارای تلفیقی هماهنگ و موزون از شیوه معماری آسیای مرکزی، ایران و هند است، تبدیل شد.

همان طور که پیش از این نیز ذکر کردیم طبق اسناد به جا مانده می‌توان بیان کرد که معمار اصلی این عمارت استاد احمد لاهوری بود. برادرش حمید لاهوری نیز که سر معمار بود، او را همراهی می‌کرد. البته در برخی دیگر از متون تاریخ قدیمی  گفته می‌شود معماری ایرانی به نام استاد عیسی شیرازی نقشه نویس ملقب به عیسی خان طراح و معمار اصلی عمارت تاج محل بوده و این عمارت باشکوه با تلاش‌ها و نقشه‌های وی ساخته شده است. گفته می‌شود معماران این عمارت تاریخی و با شکوه از ترکیب معماری گورکانی اولیه و معماری ایرانی با کمک گرفته‌ و تاکید بسیاری بر تناسب هندسی در ساخت این بنا داشته‌اند‌. تاج محل دارای ویژگی‌های ممتاز معماری همچون توجه به اصول تقارن مرکزیت و ریتم در ساخت است.

میان معماری تاج محل با معماری دیگر میراث معماری هند، تفاوت‌های اساسی وجود دارد. از جمله این تفاوت‌ها می‌توان به استفاده از سنگ مرمر سفید در ساخت این بنا اشاره کرد‌. همان طور که پیش از این نیز ذکر کردیم، برای ساخت ساختمان‌های گورکانی از ماسه سنگ سرخ استفاده می‌شد اما شاه جهان علاقه داشت بنای یاد بود همسرش از سنگ مرمر سفید ساخته و با گوهر سنگ تزیین شود. ساختمان اصلی تاج محل در واقع شامل یک مکعب چند طبقه با زوایای برش خورده و ساختمانی هشت ضلعی و متقارن است. در مقبره اصلی یک بنای متقارن و یک ایوان و چهار مناره در اطراف آن وجود دارد.

اگر به مقبره تاج محل سری بزنید، مشاهده خواهید کرد که این مقبره بنایی بزرگ از جنس مرمر سفید بوده که با گنبدی مرمری بسیار زیبا پوشیده شده است. جالب است بدانید این گنبد که ۳۵ متر ارتفاع داشته و کمی نامتقارن به نظر می‌رسد، زیباترین ویژگی معماری تاج محل به شمار می‌رود. نور محیط داخلی این مقبره را پایه‌های ستون‌ دار گنبد که به بام مقبره باز می‌شوند، تامین خواهند کرد.

گلدسته‌هایی لبه دیوار گنبد وجود دارند که سبب می‌شوند ارتفاع گنبد بیش از حد واقعی جلوه کند.  در بنای تاج محل مناره‌هایی را نیز مشاهده خواهید کرد که هر یک ۴۰ متر ارتفاع داشته و از سنگ مرمر ساخته شده‌اند. طراحی این مناره‌ها بسیار خاص بوده و هر یک دارای سه طبقه و هر طبقه یک بالکن دارد. برخی از افراد معتقداند وجود مزار در تاج محل استعاره‌ای از حضور انسان در بهشت است. همچنین اگر به تاج محل سر زده باشید، متوجه می‌شوید که در بدو ورود لازم است از بازاری عبور کنید که گفته می‌شود این بازار استعاره از دنیوی‌ترین نماد‌ها بوده و در در نهایت به مزار خواهید رسید که استعاره از اخروی‌ترین نماد‌ها است. بین بازار و مزار میدان جلوخان واقع شده که آن را فضایی رابط و برزخ در نظر می‌گیرند. در میدان جلوخان تزیینات و جزئیات داخلی بسیار زیبا و چشم نوازی وجود دارند. از جمله این تزیینات می‌توان به حجاری، خاتم کاری، کتیبه‌های خوشنویسی فارسی آذین شده اشاره کرد.

افسانه ها و داستان ها درباره تاج محل

با این که در حدود سه قرن و نیم از ساخت عمارت زیبا و عظیم تاج محل می‌گذرد اما همچنان برخی از رازها و اسرار این عمارت بزرگ و شگفت انگیز کشف نشده و راز‌های آن در پرده‌ای از ابهام قرار دارند. در خصوص این عمارت افسانه‌ها و داستان‌های بسیار زیادی وجود دارد.

سر به نیست کردن معماران تاج محل

یکی از مشهورترین افسانه‌ها و داستان‌هایی که در خصوص عمارت تاج محل وجود دارد، سر به نیست کردن معماران تاج محل است. به گفته برخی افراد از آن جایی که شاه جهان نمی‌خواسته هیچ عمارتی همچون عمارت تاج محل در طول تاریخ و هیچ کجای جهان ساخته شود، تمامی معماران و سازندگان آن را سر به نیست کرده است. همچنین برخی دیگر نقل می‌کنند این پادشاه مغول برای اطمینان از این که همچین بنایی هیچ گاه ساخته نمی‌شود، دستور به قطع دست یا نابینا کردن معماران، طراحان و سازندگان این عمارت را داده است. البته تا به امروز هیچ مدرکی یافت نشده که نشان دهنده صحت این گفته‌ها باشد.

اتاق های مخفی و مخوف با درهای همیشه بسته

جالب است بدانید که طبقه بسیار بزرگ و وسیعی که دارای ۱۰۸۹ اتاق است و پایین تر از آن طبقه‌ای دیگر با ۲۲ اتاق در زیربنای تاج محل قرار دارند. گفته می‌شود هیچ فردی اجازه بازدید از این اتاق‌ها که در زیر بنای تاج محل قرار گرفته‌اند را ندارد. همچنین در طبقه اول که بازدید از آن برای عموم آزاد است نیز درهای بسته بسیاری وجود داشته که سبب برانگیخته شدن شک بسیاری از بازدیدکنندگان می‌شوند. برخی بیان می‌دارند که رازی در پشت درهای بسته تاج محل وجود دارد.

برخی دیگر از کارشناسان بیان می‌کنند احتمالاً برخی از اتاق‌های این بنا دارای معماری نیمه کاره بوده و زیبایی خیره کننده سایر اتاق‌ها را ندارند و به همین سبب شاه جهان دستور داده درهای آنها را ببندند تا عمارت همواره بی‌نقص و بی‌عیب جلوه کند. با این وجود صحت هیچ کدام از این نظریه‌ها تایید نشده است. البته نظریه‌های مخوف‌تر و ترسناک‌تری همچون پنهان شدن جنازه مومیایی شده ممتاز محل در یکی از این اتاق‌ها وجود دارد. البته این نظریه از آن جایی که پادشاه و ملکه مسلمان بودند و بر قوانین اسلامی تکیه داشتند، چندان درست به نظر نمی‌رسد.

برخی از تاریخ نگاران نیز معتقدند برخی از مهم‌ترین اسناد و مدارک پشت این درها پنهان شده‌اند که این مدارک نشان می‌دهند تاج محل توسط فردی دیگری به جز شاه جهان ساخته شده است. این افراد بیان می‌دارند که لرد شیوا که از قدرتمندترین خدایان هندو به حساب می‌آید، این معبد بی‌نظیر را ساخته و آن این معبد به زبان سانسکریت تجو ماهالایا نامیده می‌شود. طبق نظریه این افراد عمارت تاج محل در سال ۱۱۵۵ یعنی پیش از شاه جهان نیز وجود داشته و این پادشاه تنها آن را به مقبره تبدیل کرده است.  طبق نظریه و تئوری‌های دیگر بیان می‌شود که در اتاق‌های مخفی این عمارت نقاشی‌ها و مجسمه‌هایی از بودا را پنهان کردند تا از دید عموم مخفی بمانند.

مقبره های خالی تاج محل

همان طور که پیش از این نیز ذکر کردیم داخل آرامگاه تاج محل دو مزار در محفظه هشت طرفه و تزیین شده با سنگ‌های نیمه قیمتی و منبت کاری قرار دارند که متعلق به شاه جهان و ممتاز محل هستند. طبق این داستان بیان می‌شود که این مقبره‌ها در واقع صورت و جلوه نمایشی از مزار این دو داشته و مزار اصلی این دو نفر در اتاقی مهر و موم شده در طبقه همکف است. این افسانه از آن جایی به وجود آمده که در آیین اسلام قرار دادن جسد در تابوت و قبرهای تزیین شده ممنوع و منع شده است، در نتیجه گفته می‌شود جسد شاه و همسرش که مسلمان بودند در زیر زمین و بدون هیچ تزئیناتی دفن شده است. برخی افراد نیز معتقدند که جسد ممتاز محل در اتاقی مخفی شده تا آرامش ملکه برای ابد حفظ شود. با این وجود نمی‌توان در خصوص محل دفن این دو نفر نظر قطعی اعلام کرد.

ساخت تاج محل سیاه در کنار تاج محل سفید

برخی از تاریخدانان بیان می‌کنند که شاه جهان قصد داشت علاوه بر این که عمارت مرمرین سفید را برای ملکه خود می‌سازد، عمارتی با سنگ مرمر سیاه را نیز برای خود ساخته و این دو عمارت را با پلی به یک دیگر متصل کند که این پل نشان دهنده وابستگی ابدی این دو دلداده باشد. گفته می‌شود پیش از آن که شاه بتواند به این تصمیم خود جامه عمل بپوشاند، عمر وی پایان یافت. البته این تئوری فرضیه‌ای بعید است زیرا ساخت عمارت مرمرین سیاه هزینه بسیار زیادی را به خزانه پادشاهی متحمل می‌کرد زیرا سنگ مرمر سیاه بسیار گران‌تر و کمیاب‌تر از سنگ سفید بود. همچنین گفته می‌شود ساخت عمارت تاج محل به تنهایی سبب خالی شدن خزانه پادشاهی شده بود، بنابراین ساخت عمارت دیگر کاری دور از فکر به حساب می‌آمد.

تغییر رنگ بنای تاج محل در طول شبانه روز

بنای تاج محل دارای اسرار و رازهای مخفی و شگفت انگیز بسیار زیادی است. بکی از جالب‌ترین شگفتی‌ها و رازهای این عمارت این است که در ساعات مختلف شبانه روز تغییر رنگ می‌دهد. تغییر رنگ این عمارت زیبا نشان دهنده معماری منحصر به فرد و خلاقانه این عمارت است، با این حال برخی افراد علت این قضیه را خلق و خوی ممتاز محل می‌دانند. با تابش آفتاب در ساعات مختلف روز رنگ این عمارت زیبا متفاوت خواهد بود. برای مثال در آغاز روز و هنگام طلوع خورشید عمارت تاج محل رنگ صورتی را به خود می‌گیرد و در هنگام عصر رنگ این بنا به سفید شیری تغییر کرده و در شب‌ها زیر نور درخشان ماه این عمارت طلایی رنگ به نظر می‌رسد.

بخش های مختلف تاج محل

تاج محل با ارتفاع ۷۳ متر جزو بلندترین بناهای تاریخی هند به شمار می‌رود همچنین به سبب معماری خارق‌العاده آن این بنا در بین متقارن‌ترین سازه‌های دنیا نیز قرار دارد. گفته می‌شود به سبب معماری خاص این امارات چهار گوشه آن کاملاً مشابه یک دیگر هستند و هر چهار گوشه نقش متقارن و یک شکل دارند. عده‌ای از کارشناسان معتقدند نظم و تقارن این نما استعاره از قدرت مطلق شاه است‌.  گفته می‌شود تنها بناهای نامتقارنی که در تاج محل قرار دارند، به قبور نمادین شاه و ملکه مختص می‌شوند. زیرا مزار شاه جهان مشابه ممتاز محل اما کمی از آن بزرگتر است‌. همچنین مساحت باغی که عمارت تاج محل در آن واقع شده در حدود ۱۷ هکتار بوده و دارای بخش‌های متنوعی است.  هر کدام از بخش‌های این باغ بخشی از تاریخ و فرهنگ این مکان را به نمایش می‌گذارند و گردشگران می‌توانند با مشاهده هر یک از این بخش‌ها به فرهنگ این عمارت پی ببرند‌.

 ورودی مجموعه

دروازه ورودی مجموعه دارای عظمت و شگفتی بسیاری بوده و دروازه روضه نام دارد.  ارتفاع این دروازه به حدود ۳۰ متر می‌رسد و  در حاشیه آن آیاتی از قرآن کریم بر روی سنگ سیاهی حکاکی شده است‌.

مقبره

به عنوان اصلی‌ترین بخش مجموعه می‌توان به مقبره آن اشاره کرد. گنبد و گلدسته‌های بسیار زیبایی که در بالای مقبره قرار گرفته‌اند باعث زیباتر شدن این بخش از تاج محل می‌شوند. به دلیل طراحی خاص و زیبای این گنبد، برخی آن را گنبد پیازی می‌نامند. بر روی گنبد اصلی این مقبره طلا کاری‌ انجام شده و از عناصر تزیینی هندی و ایرانی بهره گرفته شده است.

 مسجد

در سمت چپ بنای تاج محل مسجدی واقع شده که  جزو بناهای مهم تاج محل به حساب می‌آید. این مسجد بسیار زیبا بوده و به رنگ قرمز طراحی شده است. در فضای داخلی این مسجد می‌توانید محراب و منبر را مشاهده کنید  و اگر در روزهای خاص سال به تاج محل سرزده باشید، مشاهده خواهید کرد که جمعیت بسیاری از مسلمانان ساکن آگرا به این مسجد آمدند. گنجایش این مکان در حدود ۵۷۰ نمازگزار بوده و برخی افراد بیان می‌دارند که جسد ممتاز محل به صورت موقت تا زمانی در کنار دیوار غربی مسجد به خاک سپرده شده بود.

موزه

ساختمان کوچکی در بخش غربی باغ‌های تاج محل با نام موزه تاج قرار گرفته که مسافران و بازدیدکنندگان می‌توانند همه روزه برای تماشا به آن دسترسی داشته باشند. در این موزه مجموعه‌ای از ظروف سکه‌ها، طلاها و نقاشی‌های معماری تاج محل نگهداری می‌شوند و شما می‌توانید از این آثار دیدن کنید. به علاوه نقاشی‌های ارزشمند مینیاتوری مغولی نیز در این موزه وجود دارند.

سخن پایانی

احتمالاً در بین عجایب هفتگانه نام تاج محل به گوشتان خورده باشد. تاج محل یکی از بهترین بناهای یاد بود در کشور هندوستان به حساب می‌آید که توسط شاه جهان برای زنده نگه داشتن یاد همسرش ساخته شده است. این بنا توسط معماران حرفه‌ای و بسیار قرینه بنا شده است. پیشنهاد می‌شود در سفر خود به کشور هندوستان حتما سری به این مجموعه خارق العاده بزنید؛ چراکه سالیانه تعداد بسیاری از گردشگران و مسافران برای بازدید از این مکان تاریخی زیبا به کشور هندوستان و شهر آگرا سفر می‌کنند.